Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
1. Giriş
Anksiyete, insan yaşamında sıkça karşılaşılan, normal bir tepki olarak ortaya çıkabilen bir duygudur. Ancak bu durum süreklilik kazandığında ve bireyin günlük işlevselliğini olumsuz etkilediğinde "anksiyete bozukluğu" olarak adlandırılır. Günümüzde milyonlarca insan, bu bozukluğun farklı türleriyle yaşamaktadır. Bu yazıda anksiyete bozukluğunun tanımı, belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri, Rusça psikolojik literatüre dayanarak ele alınacaktır.
2. Anksiyetenin Tanımı ve Türleri
Tanım
Anksiyete, tehdit edici ya da stresli bir duruma karşı verilen içsel bir alarm sistemidir. Ancak bu alarm sistemi gereğinden fazla çalışırsa bireyin yaşam kalitesini ciddi biçimde etkileyebilir.
Başlıca Türler
-
Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğu (GAB): Kişinin sürekli ve kontrol edilemeyen bir şekilde endişe duymasıdır.
-
Panik Bozukluk: Beklenmedik panik ataklarla kendini gösterir. Ataklar sırasında nefes darlığı, kalp çarpıntısı gibi yoğun fiziksel belirtiler ortaya çıkar.
-
Fobiler: Belirli nesne ya da durumlara karşı duyulan mantık dışı korkular.
-
Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Toplum önünde konuşma, yabancılarla etkileşim gibi sosyal durumlarda yoğun kaygı hissedilmesidir [1][2].
-
3. Belirtiler
Anksiyete bozuklukları hem psikolojik hem de fizyolojik belirtilerle kendini gösterir:
-
Sürekli endişe hali
-
Huzursuzluk, konsantrasyon güçlüğü
-
Uyku problemleri
-
Kas gerginliği
-
Kalp çarpıntısı, terleme
-
Baş dönmesi, mide rahatsızlıkları [2][3]
4. Nedenleri
Anksiyete bozukluklarının nedenleri karmaşıktır ve genellikle biyolojik, psikolojik ve çevresel etmenlerin birleşimiyle ortaya çıkar.
-
Genetik yatkınlık: Ailede kaygı bozukluğu öyküsü bulunması riski artırır.
-
Beyin kimyasındaki dengesizlikler: Özellikle serotonin ve GABA düzeylerinin bozulması anksiyete ile ilişkilidir.
-
Travmalar: Çocukluk döneminde yaşanan duygusal veya fiziksel travmalar.
-
Kişilik özellikleri: Aşırı mükemmeliyetçi, kontrolcü ya da duyarlı bireylerde daha sık görülür [3][4].
5. Tedavi Yöntemleri
Psikoterapi
-
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Anksiyetenin en yaygın ve etkili tedavi yöntemlerinden biridir. Kişinin düşünce kalıplarını fark etmesine ve değiştirmesine odaklanır.
-
Maruz bırakma terapisi: Özellikle fobilerde etkili bir yöntemdir. Kişi kontrollü biçimde korktuğu durumla yüzleştirilir.
-
Destekleyici terapi: Stresle başa çıkma becerileri geliştirilir [1][4].
İlaç Tedavisi
-
Antidepresanlar (SSRI’lar, SNRI’lar)
-
Anksiyolitikler (kısa vadede benzodiazepin grubu)
-
Beta blokerler (fiziksel belirtileri azaltmak için)
İlaç tedavisi genellikle psikoterapiyle birlikte uygulanır ve uzman kontrolünde sürdürülmelidir [2][3].
6. Yaşam Tarzı ve Önleyici Yaklaşımlar
-
Düzenli egzersiz
-
Sağlıklı beslenme
-
Uyku düzeni
-
Stres yönetimi teknikleri (nefes egzersizleri, meditasyon)
-
Sosyal destek gruplarıyla iletişim
Bu alışkanlıklar tedaviyi destekleyici rol oynar ve kaygının şiddetini azaltabilir [3].
7. Sonuç
Anksiyete bozuklukları, tedavi edilebilir ruhsal hastalıklardır. Kişilerin belirtileri erken fark edip bir uzmana başvurmaları, yaşam kalitelerinde belirgin bir iyileşme sağlar. Psikoterapi, ilaç ve yaşam tarzı düzenlemeleri ile anksiyete büyük oranda kontrol altına alınabilir.
Kaynaklar (Rusça)
-
Аверьянова, Т. В. (2018). Тревожные расстройства: диагностика и лечение. Психиатрия и психофармакотерапия.
-
Российская психиатрическая ассоциация. (2020). Классификация и особенности тревожных расстройств.
-
Клиника неврозов им. З.П. Соловьёва (Москва). Сайт клиники — раздел о тревожных расстройствах.
-
Ковальзон, Л. В. (2017). Современные подходы к терапии генерализованного тревожного расстройства. Журнал неврологии и психиатрии.
Etiketler: Çayyolu Psikolog Ankara Psikolog Ümitköy Psikolog